Obyczajowość: nauka, religia, filozofia

Hellenizm nie był kulturą narzuconą lecz przyjmowaną dobrowolnie. Kultura hellenistyczna była w pełni grecką tylko pod względem językowym. Natomiast treść jej i idee zawierały często różnorodne elementy zaczerpnięte z dorobku umysłowego rożnych narodów włączonych do imperium macedońskiego, a później do cesarstwa rzymskiego.

Nauka
Dawny program szkoły ateńskiej obejmujący wykształcenie chłopca u gramatysty, lutnisty i u pedotriby w palestrze zaczął się dzielić na dwa poziomy. Proces ten zakończył się ostatecznie w czasach hellenistycznych powstaniem oddzielnej szkoły elementarnej, obejmującej naukę czytania, pisania oraz rachunków i szkoły średniej wymagającej od uczniów pewnego przygotowania na poziomie niższym. Szkoła średnia była dostępna tylko dla bogatej młodzieży. Bardzo ważną rolę w życiu szkoły hellenistycznej odgrywał gimnazjarcha, pełniące obowiązki dyrektora szkoły, jej mecenasa i ideowego przywódcy. Wybierało ich zgromadzenie ludowe (najwybitniejsi i bogaci obywatele miasta) na jedne rok. Czuwali nad realizacją programu nauczania, pracą nauczycieli, wychowaniem młodzieży.

Religia
Rozwój rozmaitych dziedzin wiedzy i różnorodnych zainteresowań naukowych szedł w parze ze wzrostem różnorodności wierzeń i praktyk religijnych. Nadal bardzo popularne były tradycyjne kulty greckiej religii, obok nich jednak, w odpowiedzi na zmienione warunki polityczne i społeczne, pojawiły się nowe kulty, związane na przykład z deifikacją osoby panującego. Niektóre kulty, mające w epokach wcześniejszych znaczenie lokalne, wśród nich kult boga-uzdrowiciela Asklepiosa czy misteryjny kult egipskiej bogini Izydy, stały się teraz wspólne dla całego świata hellenistycznego. W wielu przypadkach, w ramach procesu wzajemnego oddziaływania, kulty greckie bywały utożsamiane z obcymi, rozpowszechnionymi dotąd lokalnie we wschodniej części Śródziemnomorza. Takie wymieszanie tradycji było możliwe dzięki temu, że pierwotnie różne kulty proponowały te same metody przeciwdziałania ludzkim problemom. W innych przypadkach wierzenia lokalne i greckie po prostu żyły obok siebie.

Idealny władca grecki
Nowe monarchie epoki hellenistycznej wyłoniły się w wyniku wojen, panowali w nich dowódcy armii, którzy dzięki swoim zdolnościom zdołali opanować i obronić dany obszar. Dlatego też w świadomości społeczeństwa wczesnego hellenizmu za króla uważany był ten, kto potrafi zdobyć królestwo, odnieść osobisty sukces. Ziemia, nad którą panował, uważana była za jego własność, nazywano ją chora (lub ge) doriktetos, czyli "Kraj (ziemia) zdobyty włócznią". W kolejnych pokoleniach uznawano już prawo do władzy wynikające z dziedziczenia, ale sukces nadal był ważnym elementem wizerunku monarchy. Król, wzorem Aleksandra Wielkiego, miał osobiście dowodzić swoimi armiami, powinien być bezpośrednim autorem zwycięstwa. Wygrana w wojnie oprócz potwierdzenia zasług osobistych władcy była także dowodem boskiej łaski opiekujących się królem bóstw. Porażka przynosiła ujmę, była sprzeczna z ideą królewskości, wskazywała, że bogowie odwrócili się od pokonanego, usprawiedliwiała bunt.

Oprócz przymiotów przydatnych na polu walki, idealny władca hellenistyczny powinien także znajdować upodobanie w poezji, dysputach filozoficznych, wyrażać zainteresowanie naukami, sztuką, gromadzić i zamawiać cenne dzieła artystyczne. Hellenistyczni monarchowie często występowali więc w roli mecenasów, gromadząc na swym dworze ludzi kultury i nauki (najchętniej sławnych, co miało dowodzić królewskich upodobań)

Grecy okresu hellenistycznego, w odpowiedzi na pojawienie się monarchów o ogromnej potędze militarnej i dysponujących sporymi zasobami, rozwinęli koncepcję boskiej natury władcy. Uważano, że w królach objawia się boża łaska, pomagająca im osiągnąć tron i wynosząca ich ponad poziom zwykłych śmiertelników. Władców obdarzano przydomkami jak np. soter (zbawca), megas (wielki), nikator (zwycięzca), aniketos (niezwyciężony).

Filozofia Filozofia tego okresu przestała być jedyną nauką i uległa podziałowi na trzy części: logikę, fizykę i etykę. Etyka uzyskała w całym okresie pozycję dominującą.
Rozwój filozofii skoncentrował się w szkołach, wśród których dominowały: Platońska Akademia i Arystotelesowski Likeion, czynne już w poprzednim okresie. Na początku hellenizmu powstały trzy szkoły: stoicka, epikurejska i sceptycka.

Bibliografia:
http://www.wiw.pl/
http://pl.wikipedia.org/
http://parezja.pl/